آذربایجان میللى حؤکومتىنین باشچیسى

٢٨ یانوار ١٩٤٦

آذربایجان میللى حؤکومتىنین باشچیسى
سئیید جعفر پیشه ورىنین
بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتینا موراجیعتى

(خطابنامه صدر حکومت ملى آذربایجان٫ سید جعفر پیشه ورى به سازمان ملل متحد)

دونیانین ان قدیم خالقلاریندان اولان آذربایجان خالقى اؤزونون زنگین میللى تاریخینه مالیکدیر. عصرلرین کئشمکئش لرینده او٫ اؤز میللى دیلینى٫ عادت و عنعنه لرینى قورویوب ساخلایابیلمیشدیر. ایران ظولمکارلارى آذربایجانى اؤز حاکیمییتلرى آلتینا آلاراق٫ اونون ثروتینى آمانسیزجاسینا تالادیلار. نتیجه ده آذربایجانین چیچکله نن کند و شهرلرى داغیلماق حددینه گلیب چاتدى. شووئنیست بؤیوک دؤولتچىلیک سییاستى یورودن ایران حؤکمدارلارى آذربایجانلىلارین وارلیغینى تامامىیله اینکار ائتمه یه جهد گؤسته ریر٫ اونلارین دیلینى الیندن آلماقدان٫ هر جور تحقیر ائدیجى عمللردن چکینمیرلر.

بونا باخمایاراق آذربایجان خالقى بیر گون ده اولسون٫ اؤز آزادلیغى اوغروندا موباریزه سینى دایاندیرمادى. آذربایجانلىلارین اؤز میللى آزادلیقلارى اوغروندا موباریزه سینین ان پارلاق نومونه سى ستتارخان٫ باقیرخان٫ شئخ محممد خییابانى و باشقالارىنین حرکتلرىدیر. بو جسور اینسانلار موباریزه نین باشچىلارى٫ همده شهیدلرى ایدى. قانلى فاشیسم اوزه رینده دئموکراتیک دؤولتلرین غلبه سى آذربایجان خالقینین موباریزه سینه یئنى تکان وئردى٫ یئنى شراییط یاراتدى. تئهران حؤکومتینین موقاویمتینه باخمایاراق بو ایل ٢١ آذرینده (١٢ دئکابر) آذربایجان خالقینین عصرلردن برى آپاردیغى موباریزه سى غلبه ایله باشا چاتدى. آتلانتیک خارتییاسینا اویقون اولاراق میللى مجلیسین٫ آذربایجان میللى حؤکومتینین قورولماسى ایله نتیجه له ندى.

آذربایجاندا دئموکراتیک اساسلارا دایاناراق بیر میللى حؤکومت قورولوب و اؤز فعالییتى باره ده بوتون دونیایا معلومات یاییب. ٥ میلیونلوق آذربایجان خالقى میللى دیلینین٫ تاریخینین٫ مدنییتینین کؤمه یى ایله اؤزونون موعاصیر بیر خالق اولدوغونو درک ائتدى و بیر ده هئچ واخت فارس ظولمونون آلتیندا اینله مه یه٫ فارس دیلینین ایرانداکى باشقا خالقلارین دیللرى اوزه رینده آقالیغینا ایجازه وئرمه یه جکدیر. بو خالق بیر نفر کیمى اؤز حیاتینى میللى آزادلیغینا و دؤولتینه قوربان وئرمه یه حاضیردیر.

یئنى دئموکراتیک آذربایجان حؤکومتى قیسسا واخت عرضینده ایجتیماعى٫ ایقتیصادى٫ مدنى ساحه لرده جیددى ده ییشمه لر ائده بیلیب٫ داخیلى تهلوکه سیزلیک تام برقرار اولونوب. یئنى میللى حؤکومتین فعالییتى سایه سینده عصرلرله ایستیثمار اولونان خالق عادى اینسان شراییطینده یاشاماغا باشلاییب. بونونلا دا او٫ اؤز میللى دؤولتینى قوروماق٫ اونو ایداره ائتمه یه قادیر اولدوغونو گؤسته ریر.

آذربایجان خالقینین ایراده سى ایله آتلانتیک خارتیاسینا٫ یعنى بؤیوک دئموکراتیک دؤولتلرین وعدلرینه اویغون اولاراق قورولان آذربایجان میللى حؤکومتى آرتیق دانیلماز فاکتدیر. بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتى باش آسامبئلییاسینا موراجیعتى ایله آذربایجان خالقى خاهیش ائدیر کى٫ آذربایجان میللى حؤکومتىنین وارلیغى فاکتى تانینسین و کناردان موداخیله اولمادان٫ اونا اؤز طالئعىنین اؤزو طرفیندن موعیینله شدیریلمه سینه تامینات وئریلسین.

آذربایجان میللى حؤکومتینین باش وزیرى
سئیید جعفر پیشه ورى
٢٨ یانوار ١٩٤٦

28 Yanvar 1946.
Azerbaycan Milli Hökumetinin başçisi
S.C. Pişeverinin BMT Baş Assambleyasina
MURACIETI

Dunyanin en qedim xalqlarindan olan Azerbaycan xalqi özunun zengin milli tarixine malikdir. Esrlerin keşmekeşlerinde o, öz milli dilini, adet ve enenelerini qoruyub saxlayabilmişdir.
Iran zulmkarlari Azerbaycani öz hakimiyyetleri altina alaraq, onun servetini amansizcasina taladilar. Neticede Azerbaycanin çiçeklenen kend ve şeherleri daqilmaq heddine gelib çatdi.
Şovinist böyuk dövletçilik siyaseti yuruden Iran hökmdarlari azerbaycanlilarin varliqini tamamile inkar etmeye cehd gösterir, onlarin dilini elinden almaqdan, her cur tehqiredici emellerden çekinmirler.
Buna baxmayaraq Azerbaycan xalqi bir gun de olsun, öz azadliqi uqrunda mubarizesini dayandirmadi.Azerbaycanlilarin öz milli azadliqlari uqrunda mubarizesinin en parlaq numunesi Settarxan, Baqirxan, Şeyx Mehemmed Xiyabani ve başqalarinin hereketleridir. Bu cesur insanlar mubarizenin başçilari, hemde şehidleri idi.
Qanli faşizmin uzerinde demokratik dövletlerin qelebesi Azerbaycan xalqinin mubarizesine yeni tekan verdi, yeni şerait yaratdi.
Tehran hökumetinin muqavimetine baxmayaraq bu il 21 Azerinde (12 Dekabr) Azerbaycan xalqinin esrlerden beri apardiqi mubarizesi qelebe ile başa çatdi. Atlantik Xartiyasina uyqun olaraq Milli Meclisin, Azerbaycan Milli Hökumetinin qurulmasi ile neticelendi.
Azerbaycanda demokratik esaslara dayanaraq bir Milli Hökumet qurulub ve öz fealiyyeti barede butun dunyaya melumat yayib.
5 milyonluq Azerbaycan xalqi milli dilinin, tarixinin, medeniyyetinin kömeyi ile özunun muasir bir xalq olduqunu derk etdi ve bir de heç vaxt fars zulmunun altinda inlemeye, fars dilinin Irandaki başqa xalqlarin dilleri uzerinde aqaliqina icaze vermeyecekdir.
Bu xalq bir nefer kimi öz heyatini milli azadliqina ve dövletine qurban vermeye hazirdir.
Yeni, demokratik Azerbaycan hökumeti qisa vaxt erzinde ictimai, iqtisadi, medeni sahelerde ciddi deyişmeler ede bilib, daxili tehlukesizlik tam berqerar olunub.
Yeni Milli Hökumetin fealiyyeti sayesinde esrlerle istismar olunan xalq adi insan şeraitinde yaşamaqa başlayib. Bununlada o, öz milli dövletini qorumaqa, onu idare etmeye qadir olduqunu gösterir.
Azerbaycan xalqinin iradesi ile Atlantik Xartiyasina, yäni böyuk demokratik dövletlerin vedlerine uyqun olaraq qurulan Azerbaycan Milli Hökumeti artiq danilmaz faktdir.
BMT Baş Assambleyasina muracieti ile Azerbaycan xalqi xahiş edir ki, Azerbaycan Milli Hökumetinin varliqi fakti taninsin ve kenardan mudaxile olmadan, ona öz taleyinin özu terefinden mueyyenleşdirilmesine teminat verilsin.
Azerbaycan Milli hökumetinin baş veziri
Seyid Cefer Pişeveri.
28 Yanvar 1946.